Gemeenten worden steeds vaker geconfronteerd met commerciële data verzamelaars. Soms wordt data gegenereerd in opdracht van de gemeente, maar steeds meer ook op initiatief van (markt)partijen zelf. Data uit één app, bijvoorbeeld Runkeeper, is vaak onzichtbaar en maar één van de bronnen om individuen te profilen. Het verdienmodel van marktpartijen is vaak een combinatie van datastromen uit verschillende apps die gratis worden aangeboden aan eindgebruikers. Als de gemeente die data gebruikt, verbindt ze zich ook met de wijze waarop deze data wordt verzameld en beheerd. Hoe bewust is de gemeente zich hiervan en wat zijn mogelijkheden om daarin regulerend te zijn?
Dialoog
Er is een onderscheid tussen 'privédata' (gegevens over kenmerken van personen) en 'transactionele data' (gegevens over het gedrag van mensen in interactie, bijvoorbeeld in transactie met datapartijen). Marktpartijen hanteren dit onderscheid in de omgang met data en werken ook met gedragscodes, bijvoorbeeld die van de branchevereniging voor data driven marketing (DDMA). Daarmee wordt het risico onderkend dat consumenten niet accepteren dat transactionele data en privédata gekoppeld worden. Een gezond eigenbelang van marktpartijen, omdat zo voorkomen wordt dat klanten weglopen. Maar welke macht geven gemeenten deze marktpartijen wanneer hen opdrachten worden verleend? Onder welke voorwaarden doen gemeenten dat? Sluit de eigen gedragscode van marktpartijen voor gemeenten aan op de regels die zij willen stellen aan publieke data? En welke macht organiseren gemeenten gezamenlijk om waarborgen te stellen als de wet daarin nog niet voorziet? De gemeente is zelf ook dataverzamelaar en op sommige gebieden monopolist. Stelt de gemeente dan ook eisen aan zichzelf? Ook als de wet daarin nog niet voorziet? De gemeente moet zichzelf vanwege haar publieke taak misschien wel andere vragen stellen dan marktpartijen doen.
Kans
Gemeenten kunnen zich verbinden om, daar waar wetgeving nog niet matcht met het veranderende speelveld, zelf te komen met waarborgen bij het genereren, verzamelen en beheren van data voor publieke doeleinden. Of dat nu door de markt of door gemeenten zelf wordt gedaan. Gemeenten kunnen hiermee tonen hoe zij de juiste (machts)verhouding tussen overheid, markt en burger zien.
Bronnen en cases
"Mobiliteit is waarschijnlijk niet eens de belangrijkste functionaliteit van de zelfrijdende auto. Voor spelers als Google zijn de auto's rijdende sensoren die hen een livestream van de wereld bieden."
Erwin Hoogerwoord, student TU/Eindhoven
