"Gun uzelf dat u dingen doet die u nooit eerder deed, want dan komt u op plekken waar u nooit eerder was. Als we dat doen op basis van vertrouwen, dan komen we verder," zegt Raymond Knops, staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties, in zijn opening van het Congrestival samen organiseren.

Zo'n 1650 deelnemers van 300 gemeenten zijn naar de Fabrique in Utrecht gekomen voor het Congrestival, georganiseerd door VNG Realisatie en VGS. "Met zoveel talent moeten we hier vandaag wel iets heel moois kunnen maken," zegt Pieter Jeroense, plaatsvervangend directeur VNG, in zijn welkomstwoord. Gemeenten zijn samen aan het organiseren en dat is eigenlijk helemaal niet nieuw, vult Hugo Aalders, directeur VNG Realisatie, aan: "Honderd jaar geleden kochten gemeenten via de VNG samen steenkool in. Vandaag werken we samen in de uitvoering, onder andere aan Common Ground."

Voor de mensen

Raymond Knops, staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties, roept de aanwezigen op te werken aan een inclusieve overheid. "Werkt u voor een wethouder, de gemeente, of voor de mensen? Onze taak is het om voor de mensen te werken, voor iedereen. Ook voor de 2,5 miljoen Nederlanders die moeite hebben om te begrijpen wat de overheid bedoelt." Werken aan een inclusieve overheid betekent onder meer begrijpelijk communiceren en het ministerie is daarmee bezig, door met behulp van laaggeletterden brieven eenvoudiger en begrijpelijk te maken.

Knops heeft het in zijn inleiding over een aantal trefwoorden: durf, besluitvaardigheid en ruimte om te experimenteren. Hij vertelt over zijn ervaringen als wethouder, toen hij de discussie met de raad aanging om de grondprijs te verlagen voor de locatie van een hotel. Na tien jaar was er eindelijk een ondernemer die op de door de gemeente aangewezen plek wilde bouwen, maar een lagere prijs wilde. De gemeente stemde toe, het hotel kwam er en geeft sindsdien een impuls aan de lokale economie. "De moraal van dit verhaal: durf af en toe van de gebaande paden af wijken, want dat leidt tot nieuwe ontwikkelingen."

Geen besluit is ook een besluit

"Ik vind dat het ons als overheid soms ontbreekt aan besluitvaardigheid," zegt Knops. "Als bestuurders stellen we beslissingen wel eens uit. We stellen een onderzoekscommissie in, we denken er nog eens over na…. Ik denk dat dat anders moet en dat heeft te maken met durf en vertrouwen. Geen besluit is namelijk ook een besluit, namelijk om niets te doen. En dat kan grote consequenties hebben." Hij noemt de beslissing om in te grijpen op St Eustatius: "Daar waren al zoveel brieven geschreven, er lagen voldoende rapporten. Het was spannend om in te grijpen, we werden niet hartelijk ontvangen op het eiland. Maar uiteindelijk is de bevolking er beter van geworden. Soms moet je moeilijke besluiten nemen om het goede te doen." Tot slot pleit Knops voor durf en ruimte om te experimenteren. "Gun uzelf dat u af en toe van de gebaande paden afgaat. Dat u dingen doet die u nooit eerder deed, want dan komt u op plekken waar u nooit eerder was. Als we dat doen op basis van vertrouwen, dan komen we verder."

Krijgen we hier dorst van?

Burgemeester van Almere Franc Weerwind en Peter Hennephof, gemeentesecretaris van Den Haag en voorzitter van de taskforce Samen Organiseren, sluiten de plenaire opening af. Weerwind: "Het enige wat ik u mee wil geven: samenwerken is vallen en opstaan en elke keer weer leren van het vallen. De lef en ruimte nemen om te blijven experimenteren en dat te blijven delen met andere gemeenten. Daardoor worden we samen sterker." Hennephof sluit zich daarbij aan en pleit voor de nodige dosis nuchterheid. Hij deelt een anekdote uit zijn verleden, toen hij als adviseur een presentatie hield voor een grote bierbrouwer. Hij viel in voor een zieke collega die er vertrouwen in had dat hij het kon, hij had zelf de durf om de presentatie te geven. Maar zijn betoog viel in het water. Hennephof: "De voorzitter van de raad van bestuur reageerde met "als wij hier een nieuw idee horen, dan vragen wij ons één ding af: 'krijgen wij hier dorst van'? In dit geval nee, helaas." De moraal van dit verhaal: durf en vertrouwen is mooi en heel belangrijk, maar het gaat om het resultaat."

Durf te experimenteren, ga aan de slag en maak het concreet, zegt Hennephof: "Ik had ooit een leidinggevende die zei 'trek je het breed, dan gebeurt er geen reet'. Ergens moet je stoppen met onderzoeken en praten, en moet je gewoon gaan doen." Om resultaten te halen maakt het niet uit of je een grote of kleine gemeente bent, besluit hij: "Als je klein bent, ben je wendbaar en kun je tempo maken. En grote gemeenten zijn wel eens eigenwijs, maar ook wij hebben die samenwerking nodig. Klein en groot, we gaan er samen voor zorgen dat we vooruitkomen in de uitvoering."