Gemeenten en leveranciers hebben elkaar nodig om de transitie naar een nieuw ICT-landschap te maken. Focus en duidelijkheid zijn onontbeerlijk om deze transitie te maken. Leveranciersbijeenkomsten, een sourcingstrategie en een roadmap moeten die duidelijkheid geven.

Door: Marieke Vos

Woensdagochtend 13 februari, ruim twintig mensen in een zaaltje bij het Bureau Keteninformatisering Werk en Inkomen in Utrecht. ICT-leveranciers bespreken met de medewerkers van het project Matchen op Werk (MoW) van VNG Realisatie, het ministerie van SZW, Wigo4it, HalloWerk (van de gemeenten Den Haag en Rotterdam) en UWV de ambities voor de informatievoorziening bij gemeenten in het werkdomein. De ICT-ondersteuning in het werkdomein komt nu vooral uit de UWV-systemen SONAR/WBS. Gemeenten hebben voor een goede begeleiding van hun doelgroep echter meer nodig dan die systemen bieden, bijvoorbeeld ook informatie over vrijwilligerswerk en taallessen. MoW brengt het volledige landschap in kaart en inventariseert welke gegevens, systemen en processen gemeenten nodig hebben om inwoners werkfit te maken en aan een baan te helpen. Voor de informatievoorziening vraagt dat om een andere IT-architectuur, om nieuwe standaarden voor gegevensuitwisseling en om praktische beproevingen van deze vernieuwing. Op al deze onderwerpen vraagt het project MoW leveranciers mee te denken en daarvoor is deze eerste leveranciersbijeenkomst.

Alles in één overzicht

Daan Wijnmaalen vertelt over de ambitie van het Vernieuwingsprogramma Werk en Inkomen, waar MoW een onderdeel van is. Doel van het programma is om de inwoner meer zelf de touwtjes in handen te geven, onder het motto 'van toneelknecht naar regisseur'. Wijnmaalen: "De inwoner moet nu zelf, als een toneelknecht, met een stoffer en blik allerlei informatie verzamelen en aan de gemeente leveren. Informatie die grotendeels al bij de overheid ligt. Als we al die informatie beschikbaar maken, dan krijgt de inwoner meer overzicht en kan hij of zij beter zelf keuzes maken. Dan maken we de inwoner regisseur." Om dit mogelijk te maken moet de onderliggende informatievoorziening zodanig veranderen dat er op gegevensniveau gewerkt kan worden. Dan kunnen bijvoorbeeld gegevens over vacatures, bijscholingen en informatie over inkomen in één app aan een inwoner getoond worden. In de huidige situatie lukt dat niet, of alleen na veel handmatig werk, want gemeenten, SVB en UWV werken nu vooral met applicaties waarbinnen gegevens zitten 'opgesloten'. Of ze krijgen gegevens via Suwinet-Inkijk en nemen die gegevens over.

Common Ground

Het uit elkaar trekken van gegevens en applicaties is de gedachte achter Common Ground, een nieuw informatielandschap waar gemeenten met hun ketenpartners en leveranciers aan werken. Ronald de Zwart, IT-architect bij VNG Realisatie en betrokken bij de uitwerking van de principes van Common Ground, vertelt hier op de bijeenkomst over. Hij toont een architectuurplaat waarin de onderste laag bestaat uit bronsystemen met data, die door een daarop liggende laag worden ontsloten voor uiteenlopende toepassingen. Gemeenten kunnen daarmee hun eigen processen en de dienstverlening aan hun inwoners vormgeven.

Voor het werkdomein zijn brongegevens onder meer profielgegevens van werkzoekenden, competenties en vaardigheden, maar ook vacatures en aanvullende informatie over de leefsituatie (zoals schulden). Dat zijn veel gegevens en daarom is vanuit het project MoW afstemming met gemeenten, leveranciers, SZW en UWV nodig. De aanwezige leveranciers raden aan de samenwerking duidelijk af te bakenen. "Het start met de vraag wat we willen. Het maakt voor de aanpak nogal uit of je je richt op het aan het werk krijgen van iemand zonder werkverleden of een ex-bankier die het onderwijs in wil. Laten we eerst duidelijk krijgen wat we willen, anders wordt het ongericht en komen we tot niets," zegt Arjen Kraal, COO / CTO van Matchcare.

De juiste match

Veel aanwezigen voelen ervoor om eerst een concreet vraagstuk aan te pakken, zoals het beter matchen op werk van een specifieke doelgroep. En niet te starten met het in kaart brengen van het gehele gegevenslandschap en een architectuurvisie te formuleren, zoals de projectgroep MoW voorstelt. Maurits Gortemaker, productrelatiemanager bij Wigo4it: "Laten we kijken wat de grootste knelpunten zijn in het werkdomein en daarmee aan de slag gaan." Wijnmaalen reageert: "Onze ambitie in werk en inkomen is torenhoog, het wordt een langdurig traject om dit te realiseren. We hebben tussentijdse successen nodig om te laten zien wat we willen bereiken. Het lijkt mij dus prima om met het laaghangend fruit te beginnen." Anton van der Gaag, adviseur MoW, zegt dat het project eind 2019 een eerste set aan gestandaardiseerde gegevens wil opleveren voor een effectievere gegevensuitwisseling in het werkdomein.

Focus

Veel leveranciers vragen op de leveranciersbijeenkomst van Matchen op Werk om focus. Bijvoorbeeld bij het afspreken van standaarden. Michael Stoelinga, management consultant bij Capgemini: "Je hebt standaarden in lagen en je moet het wel eens zijn op welke laag je precies wilt standaardiseren. Vaak begrijpen we elkaar toch net niet en sluiten de standaarden daardoor minder goed aan." Bovendien, en daar raakt hij een punt dat veel leveranciers bezighoudt: hoe verloopt de transitie van de huidige situatie naar het nieuwe ICT-landschap van Common Ground? "Hoe stimuleren gemeenten innovatie zodanig dat we allemaal vooruitkomen? En dan niet naar een gedroomde toekomst, maar vanaf vandaag? Ik zie daar een spanning."

Han Wammes, die zich bij VNG Realisatie bezighoudt met leveranciersmanagement, onderschrijft dat: "Gemeenten willen toe naar een nieuwe situatie, maar zullen nog jaren de huidige applicaties blijven gebruiken. We willen dus enerzijds leveranciers stimuleren dat ze het huidige applicatielandschap blijven ondersteunen. Daarnaast willen we dat leveranciers innoveren voor het nieuwe ICT-landschap. Daarvoor is het nodig dat we helderheid verschaffen over waar we naartoe willen." Die helderheid komt in de vorm van uitgangspunten en principes waarlangs wordt ontwikkeld (zoals open API's en uniforme informatiemodellen, de basisgedachte van Common Ground), afspraken die worden gemaakt over onderwerpen als samenwerking, ontwikkeling en beheer, sourcingkaders en een roadmap, vertelt hij.

Sourcingstrategie

De sourcingskaders worden doorontwikkeld tot een zowel door gemeenten als leveranciers gedragen sourcingstrategie, die dit jaar klaar moet zijn. Wammes: "We organiseren verschillende bijeenkomsten met leveranciers en gemeenten, waarin we deze kaders toetsen en verder uitwerken. Onder andere op het Congrestival van VNG Realisatie op 13 maart en de leveranciersbijeenkomst op 29 maart." Op 29 maart worden de uitgangspunten en principes, sourcingskaders en roadmap op hoofdlijnen besproken en worden leveranciers uitgenodigd strategische onderwerpen met betrekking tot de sourcingskaders aan te dragen. Die worden later in rondetafelbijeenkomsten uitgewerkt. "We gaan gericht in dialoog, maar limiteren het aantal leveranciers dat aan tafel zit. Als je dat niet doet, dan wordt het een te brede en ongerichte discussie. Van elke rondetafelbijeenkomst wordt een geanonimiseerd verslag gemaakt, zodat alle leveranciers weten wat er is besproken," zegt Wammes.

Uiteindelijk moeten sourcingstrategie en roadmap leveranciers en gemeenten meer duidelijkheid geven over de transitie van het huidige applicatielandschap naar het nieuwe gegevenslandschap van Common Ground. Wammes: "Leveranciers kunnen op basis daarvan hun beslissingen nemen. In de meest extreme vorm: van vol inzetten op innovatie om bij Common Ground aan te sluiten tot de komende jaren zo goed mogelijk hun applicaties onderhouden en daarna maar zien wat er gaat gebeuren."

Aansluiten bij de markt

Wat vinden leveranciers ervan dat ze op deze manier worden betrokken bij de vraagstukken van gemeenten? Tolja van de Bilt is oprichter en directeur van JobPort, dat een platform ontwikkelt waarop werkgevers en mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt elkaar kunnen vinden. Het wordt gebruikt door onder meer het matchingsplatform HalloWerk van de gemeenten Den Haag en Rotterdam.

Van de Bilt was aanwezig bij de leveranciersbijeenkomst voor Matchen op Werk: "Ik denk dat het goed is dat overleg met leveranciers op deze manier in gang wordt gezet. Ik denk dat we een gezamenlijk doel hebben, namelijk om zoveel mogelijk mensen te laten participeren. Dat is het ideologische doel. Daaronder liggen wel sterk uiteenlopende belangen. Van gevestigde leveranciers en van nieuwkomers zoals wij. Voor welk doel werken we samen, wie gaat het uitvoeren? Ga ik als leverancier meewerken aan iets dat mijn ondergang wordt of gaan we samen iets moois maken? Het wordt de kunst om in deze samenwerking de juiste route te vinden."

Die 'juiste route' moet voldoende ruimte laten voor innovatie, zegt hij. "Door afspraken te maken over gegevensuitwisseling en weg te blijven van functionele vraagstukken geef je leveranciers de ruimte om zich te blijven onderscheiden in de markt. Innovatie begint met samen successen boeken. Maak het dus niet te groot." Als voorbeeld noemt hij gehanteerde begrippen. "Wat de één competenties noemt, noemt een ander talenten of kwaliteiten. Dat hoef je niet gelijk te maken, als maar helder is wat je eronder verstaat en wat je er mee kunt doen. Wanneer leveranciers werken op basis van de meest bekende (inter)nationale of commerciële standaarden, dan kunnen we dat prima vertalen naar de waarden die nodig zijn om kandidaten te matchen of profileren. Het doel, waar wil je de data voor gebruiken, bepaalt wat we dan doen. Zou je dit vastleggen in een harde standaard, bijvoorbeeld verplicht vast te leggen twaalf competenties, dan beperkt dat mijn ruimte om te innoveren."

Er is nog een belangrijk aandachtspunt in de samenwerking tussen gemeenten en markt, zegt hij: "Wij leveren ook software aan commerciële partijen, zoals re-integratiebureaus. Die hebben geen boodschap aan een standaard van de overheid. Als gemeenten afwijkende standaarden gaan hanteren, dan kan de kostprijs van software omhooggaan. Als je software en innovatie betaalbaar wilt houden, is het dus raadzaam om aan te sluiten bij bestaande standaarden."