Steeds meer gemeenten en provincies sluiten aan op open raadsinformatie (ori), een online instrument dat uit de koker komt van VNG Realisatie en de Open State Foundation. Maar wat is ori, wat doet het en wie kunnen er hun voordeel mee doen? Hans Rijs en Sander Bakker geven uitleg.

Door: Frits de Jong

1. Wat is dat ook alweer, open raadsinformatie?

"In feite is ori de 'sleutel' om raadsinformatie te openen", zo stelt Sander Bakker, projectleider open raadsinformatie bij VNG Realisatie. "Het is de (open data) standaard die het mogelijk maakt dat de stukken in het besluitvormingsproces van alle gemeenteraden in Nederland, gestructureerd en machineleesbaar, beschikbaar worden gesteld." Volgens Hans Rijs, griffier bij de gemeente Bodegraven-Reeuwijk en tevens bestuurslid van de Vereniging van Griffiers, gaat het daarbij met name om agenda's, moties en amendementen.

2. Gemeenten publiceren hun raadsstukken toch al op hun eigen site?

"Ja, dat klopt", zegt Rijs, "maar ori zorgt ervoor dat je alle benodigde informatie via één site gestructureerd kunt vinden en zelf niet op tal van websites hoeft te zoeken. Bovendien publiceert iedere gemeente de stukken op haar eigen manier, wat de vindbaarheid ook niet ten goede komt."

Die manier van publiceren varieert, volgens Sander Bakker, van PDF tot bijvoorbeeld webportalen. "Ook zijn er gemeenten die hun stukken niet openbaar maken, terwijl dat wettelijk wel verplicht is.  Door de grote variatie in aanbod, is de vindbaarheid een probleem. Ook omdat er simpelweg geen gedeelde structuur in de opbouw van de gegevens zit."

3. Waarom is open raadsinformatie ontwikkeld?

Dat heeft, zo schetst Sander Bakker, te maken met de eerste stapjes die de Nederlandse overheid zet om haar data open te maken. "Eén van de eerste onderwerpen met een groot maatschappelijk belang, vanwege de lokale democratie en transparantie, zijn de raadsstukken. Door afspraken te maken over het publiceren van deze stukken, wordt het mogelijk die informatie terug te vinden en te gebruiken voor bijvoorbeeld analyse of onderzoek. Ori helpt gemeenten ook om direct en simpel te voldoen aan de verplichting om hun raadsstukken te publiceren. Bijkomend voordeel is dat de ori-toepassing past in de eisen die gesteld worden in het kader van de Wet open overheid (Woo). Als de Woo straks eenmaal van kracht is, dan is PLOOI - Platform Openbare OverheidsInformatie, een initiatief van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties - het portaal waarop de relevante stukken kunnen worden geraadpleegd. PLOOI is een voorziening die openbare overheidsinformatie vindbaar moet maken, waarbij informatie handmatig of geautomatiseerd wordt aangeleverd."

4. Wat kun je met die gepubliceerde informatie en wat gebeurt er nu al mee?

Volgens Sander Bakker is dat aan de creatieve geesten en partijen die behoefte hebben aan deze informatie. Denk bijvoorbeeld aan collega-raadsleden, journalisten, wetenschappers, ondernemers of ambtenaren. "Op dit moment wordt bijvoorbeeld via de website open raadsinformatie al toegang geboden tot de stukken ruim 120 gemeenten. En zo vind je op de website van VNG Realisatie over raadstalk informatie over een aantal hot topics/onderwerpen die spelen binnen gemeenten."

5. Hoe werkt open raadsinformatie?

De informatie rondom de besluitvorming is opgeslagen in het raadinformatiesysteem (RIS) van een gemeente. De leveranciers van deze systemen hebben een koppeling tussen hun software en open raadsinformatie gebouwd. Daarnaast wordt er gewerkt aan een VNG API, een toepassing die er voor moet zorgen dat alle losse koppelingen naar leveranciers overbodig zijn. Ook wordt onderzocht hoe de API gekoppeld kan worden aan PLOOI, zodat een landelijk dekkende set aan raadsinformatie ontstaat.

6. Waarom is het verstandig om hier als gemeente aan mee te doen?

Hans Rijs laat weten dat het doel van ori is om de informatie van alle gemeenten te ontsluiten. "Niet alleen omdat je dan alle relevante informatie van gemeenten gemakkelijk op één plek kunt vinden, maar ook omdat het dan meerwaarde heeft voor leden van de gemeenteraad. Zij kunnen dan bijvoorbeeld gemakkelijk vinden wat er over diverse onderwerpen in andere gemeenten wordt besproken en besloten, waardoor zij in staat zijn hun raadswerk nog beter uit te voeren."

Sander Bakker ziet nog een andere reden waarom gemeenten mee zouden moeten doen. "Als je als gemeente staat voor transparantie, stimulering van de lokale democratie, het voldoen aan de wettelijke taak om raadsinformatie openbaar te maken en de wens om stappen te maken richting de Woo, dan is ori een handige, maar vooral een relatief gemakkelijk te nemen stap."

7. Hoe kan ik als gemeente meedoen en wat is daarvoor nodig?

Sander Bakker: "Omdat afspraken zijn gemaakt met de meeste leveranciers, volstaat het invullen van het deelnameformulier."

8. Wat is het resultaat? Waar zijn de raadsstukken van mijn gemeente te vinden?

Inmiddels zijn de stukken van 122 gemeenten te vinden op de open raadsinformatie-portal, maar ook in de VNG API.

9. Zijn er geen bezwaren tegen de publicatie, zoals privacy of misbruik?

Sander Bakker ziet, als het bijvoorbeeld gaat om privacy of misbruik, geen verschil met de bestaande manier van werken. "De griffier bepaalt nu uiteindelijk ook welke stukken wel en niet beschikbaar worden gesteld. open raadsinformatie verandert die werkwijze niet."

10. Hoeveel gemeenten doen er al aan mee?

122 gemeenten (en 6 provincies) hebben zich inmiddels aangemeld. Bakker: "Het hoogste doel is om in ieder geval alle gemeenten 'open' te hebben, nog voor de Woo haar intrede doet."