De naam is bewust gekozen: Expertisegroep data science. Niet expertgroep dus, maar expertise. 'Omdat die term dynamischer is,' aldus initiatiefnemer Mark Gremmen. En dat past precies bij de modus operandi van de groep: durven experimenteren en verrassende oplossingen bedenken. Voor gemeenten en samen met gemeenten!

Door: Quita Hendrison

"Maatschappelijke vraagstukken en opgaven beetpakken met vernieuwende methoden en technieken, zo vat John van Ameijde de missie van de Expertisegroep data science samen. De groep komt voort uit de Data Science Hub van VNG Realisatie en is inmiddels uitgegroeid tot een gezelschap van ruim twintig leden, bestaande uit gemeenten en een aantal regionale overheidsorganisaties. Ook de Vereniging voor Statistiek en Onderzoek (VSO) is aangehaakt.

"We willen met de expertisegroep op andere manieren naar vraagstukken kijken," vervolgt Van Ameijde, organisator en verbinder van de groep. Gremmen legt uit hoe: "We proberen opgaven met elkaar te verbinden en lokale ideeën en initiatieven bij elkaar te brengen. We zoeken naar de gemene deler daarin en zetten vervolgens een specifieke mix van expertise in – ook van buiten de groep – om oplossingen te bedenken. Op een agile manier: klein beginnen en in iteraties, en als we onderweg merken dat iets niet werkt gaan we terug naar de tekentafel. Het doel is steeds om in 100 dagen een zogenoemd minimal viable product op te leveren: een eerste versie van een product of dienst die later beschikbaar is voor elke gemeente. "

Soft skills

De expertisegroep is nu ruim een jaar op pad en inmiddels zijn er vanuit elke provincie één of meerder gemeenten aan boord. Kleine, middelgrote en grote. "De opgaven die op gemeenten afkomen zijn steeds complexer", weet data scientist Mark Gremmen. "Daarom moeten we out of the box kunnen en durven denken. Het gaat bij ons niet alleen om het resultaat, maar ook om de manier waarop je daar komt. Naast technische en analytische skills zijn de zogenaamde soft skills belangrijk in ontwikkeltrajecten: buiten de lijnen durven denken, scherpzinnig zijn, elkaar bevragen, meebewegen, en loslaten daar waar nodig. Het betekent ook dat je een data-sciencetraject niet alleen met dataspecialisten doet, maar er juist verschillende kennisvelden en disciplines bij betrekt. En mensen vanuit de inhoud en de uitvoering. Samen leren en experimenten. Waarbij snelheid en flexibiliteit cruciaal zijn. We kiezen er daarbij voor om op gemeenschappelijke faciliteiten samen te werken, zoals GitLab, Haven en Teams. Zo gaan we simpelweg voorbij aan de beperkingen in beweegruimte en toegang tot technische faciliteiten binnen organisaties. Bijkomend voordeel: ook in coronatijd gaat alles gewoon door. We delen materialen, best practices en codes, we zijn echt aan het cocreëren Dat is een behoorlijke klus als je met ruim twintig partijen samenwerkt. De expertisegroep is in dat speelveld de katalysator die alle ingrediënten bij elkaar brengt en de samenwerking aanjaagt en faciliteert. Ook met andere gemeenten en organisaties als de GGD's en Omgevingsdiensten die vergelijkbare opgaven kennen. Dat verbindende is een belangrijk rol van de groep, omdat in veel gemeenten maar één data scientist is, of het werk van de data scientist over meerdere functies is verdeeld. Inmiddels weten de leden elkaar makkelijk te vinden, het vertrouwen is er. Daar zijn we best trots op."

Werkvormen

De deelnemers in de Expertisegroep komen elke zes weken - digitaal - bij elkaar om elkaars projecten te laten zien. Gremmen: "Om good practices te delen, de diepte van de techniek in te gaan, maar ook om de uitwerkingen te delen die niet gelukt zijn; ook daarvan valt juist veel te leren. Daar kijken we dan samen naar, bijvoorbeeld om de vragen achter de vraag helder te krijgen. Het gaat dan vooral ook om denkkracht en enthousiasme. We willen met deze expertisegroep vaart maken met data science en een vliegwiel zijn naar de buitenwereld: te vaak worden data nog als obstakel gezien, terwijl het juist om kansen en mogelijkheden gaat!" De tweede werkvorm is praktischer van opzet. Een kleine groep deelnemers richt zich op een specifiek vraagstuk en gaat daarmee aan de slag.

Zoals het project voor het ontwikkelen van een tool voor tekstanalyse. De tool analyseert de open antwoorden van inwoners. Denk aan antwoorden op inwonersonderzoeken, social-mediaberichten, maar ook meldingen openbare ruimte. Lastig want die teksten verschillen op alle mogelijke manieren van elkaar: kort, lang, vol spelfouten, matig Nederlands, wollig, enzovoort. Maar ze bevatten wél waardevolle informatie. Bijvoorbeeld in welke mate inwoners tevreden zijn over een bepaald onderwerp zoals de plaatsing van windmolens of de coronamaatregelen. Met het algoritme kun je zien welke thema's het meest top of mind zijn in de samenleving, en of die positief of negatief geladen zijn. Dat biedt aanknopingspunten om prioriteiten te stellen in beleid of maatregelen. Enkele gemeente waaronder De Ronde Venen houden een pilot met de tekstanalysetool en zijn positief over de ervaringen.

Wie doet er mee?

"En zo gaan we met gemeenten, met GGD's en met Omgevingsdiensten bestaande uitdagingen aan met nieuwe technologie," besluit Gremmen. "We hebben immers allemaal vergelijkbare vragen, opgaven én technieken. En dan werkt het goed om steeds op zoek te gaan naar nieuwe allianties en naar al dan niet tijdelijke samenwerkingsvormen. We zijn bewust geen grote groep, maar willen klein blijven om beweeglijk te zijn, flexibel te kunnen inspringen op nieuwe uitdagingen en snelheid te kunnen maken. Daarom zoeken we samenwerking met andere datalabs en data-scientistteams. Het is echt heel leuk om met deze expertisegroep bottom-up initiatieven te nemen en die dan op te tillen naar een brede groep. Overigens is het ook een verbreding van je netwerk, niet gek voor solisten als dataspecialisten. Laat dus vooral van je horen als je bij wilt dragen!"

De Expertisegroep data science wordt momenteel gevormd door: de gemeenten Amersfoort, Amsterdam, Apeldoorn, De Ronde Venen, Deventer, Goes, Helmond, Horst aan de Maas, Leiden, Nijmegen, Nissewaard, 's-Hertogenbosch, Oude IJsselstreek, Tilburg, Utrecht, Vlissingen, Zaanstad en GGD Flevoland, GGD Gelderland-Zuid, Kennispunt Twente, VNG Realisatie, Werkorganisatie CGM en VSO.

Belangstelling?

Neem contact op met Mark Gremmen of John van Ameijde: