Het Sociaal en Cultureel Planbureau concludeert in haar rapport 'Sociaal domein op koers?' dat de ambities van de decentralisaties in het sociaal domein na vijf jaar nog niet zijn gerealiseerd. Dat zien gemeenten uiteraard zelf ook. Zij zoeken onder meer een oplossing in een verdere professionalisering van de samenwerking tussen gemeenten en zorgaanbieders. Het nieuwe Regioteam opdrachtgever- en opdrachtnemerschap Wmo & Jeugdwet helpt hen daarbij.
Door: Marieke Vos
In juni 2020 begon het nieuwe team van regioadviseurs. Zij helpen gemeenten en zorgaanbieders bij het verder professionaliseren van hun opdrachtgever- en opdrachtnemerschap in het sociaal domein. Het team vervangt een aantal losse teams die zich al langer met deze onderwerpen bezighielden en werkt vanuit drie organisaties. Het gaat om het programma Inkoop en Aanbesteden Sociaal Domein, het Ondersteuningsteam Zorg voor de Jeugd en het Ketenbureau i-Sociaal Domein (zie kader). Door deze samenwerking bundelt het regioteam expertise op het gebied van inkoop en het verminderen van administratieve lasten met inhoudelijke kennis van het jeugd- en Wmo-domein. Het ondersteunt gemeenten en zorgaanbieders daardoor met een breed scala aan producten en diensten, opleidingen en praktijkvoorbeelden. Ook heeft het team via deze drie organisaties toegang tot een groot netwerk van experts en een ingang bij het ministerie van VWS.
Woud aan regelingen
"Er komt veel op gemeenten af, denk aan de vele handreikingen en wetten in de Wmo en Jeugdzorg. Tegelijkertijd is allerlei ondersteuning mogelijk, zoals opleidingen en workshops. Wij werken als een soort gids in dit aanbod. We krijgen daarnaast veel vragen van gemeenten en zorgaanbieders om processen te begeleiden en informatie te geven over hoe andere regio's bepaalde vraagstukken aanpakken," zegt Jolanda Zuijdendorp, coördinator van het regioteam. Peter Paul Doodkorte, regioadviseur Zuid-Holland, geeft een voorbeeld: "Gemeenten vragen ons bijvoorbeeld om advies om bij een aanbesteding tot een goede segmentering te komen. Als je zorg aanbesteedt, dan wil je bepaalde zorg lokaal en andere zorg regionaal organiseren. Sommige zorg is maatwerk, andere is een algemene voorziening. Dat past niet altijd in één aanbesteding. Wij brengen gemeenten en aanbieders aan de voorkant van zo'n aanbestedingsproces bij elkaar, zodat zij een grondplaat kunnen maken voor de latere aanbesteding."
Norm voor Opdrachtgeverschap
Het regioteam ondersteunt gemeenten en zorgaanbieders onder meer bij het invoeren van de Norm voor Opdrachtgeverschap (NvO), in feite een norm voor strategisch partnerschap. Deze gaat over regionale samenwerking op het gebied van beschermd wonen, maatschappelijke opvang en jeugdzorg. Gemeenten en koepelorganisaties ontwikkelden deze norm, de VNG is verantwoordelijk voor de invoering ervan. De VNG vroeg het regioteam om hierbij te ondersteunen. Om de norm uit te voeren is onder meer een regiovisie nodig op de samenwerking tussen gemeenten en zorgaanbieders. Het regioteam heeft diverse procesondersteunende instrumenten om de partijen in de regio hierbij te faciliteren. Peter Paul Doodkorte: "Wij zorgen ervoor dat de partijen in de regio het goede gesprek voeren, zodat ze samen tot een visie komen. Als regioteam hebben wij geen enkel belang, behalve dat de beweging die is begonnen met de decentralisaties leidt tot de juiste zorg voor inwoners. Eén ding is zeker: die juiste zorg kan geen enkele gemeente of aanbieder in zijn eentje voor elkaar krijgen. Daarvoor moet je samenwerken. De NvO is een middel daartoe."
Schakel tussen systeem en uitvoering
Het regioteam werkt als het ware twee kanten op: niet alleen begeleidt het gemeenten en zorgaanbieders bij de invoering van wat er vanuit het Rijk en koepelverenigingen op hen afkomt, ook brengt het signalen vanuit de uitvoeringspraktijk in bij de VNG en de drie organisaties waarvoor het werkt. Peter Paul Doodkorte: "Je kunt stellen dat wij een schakel zijn tussen de systeem- en de uitvoeringswereld." Daarbij probeert het regioteam zoveel mogelijk vanuit het perspectief van de inwoner te kijken, zodat de instrumenten die er zijn om de Wmo en jeugdzorg te verbeteren zo goed mogelijk aansluiten bij de praktijk. Kunnen ze een voorbeeld geven van een recent signaal vanuit de uitvoeringspraktijk? Jolanda Zuijdendorp: "De verantwoordelijkheid voor alle vormen van jeugdhulp ligt op dit moment volledig bij gemeenten. Ook de hoogspecialistische jeugdzorg en jeugdzorg met verblijf. Voor deze laatste vormen van zorg is vaak een (boven)regionale contractering logischer. Tegelijkertijd zien wij dat de gemeentelijke, lokale aanpak in toenemende mate gericht is op zoveel mogelijk zorg thuis en in de buurt. Als gevolg daarvan zien we een verminderde of veranderende vraag. Zonder goede flankerende maatregelen, zoals het mogelijk maken om gefaseerd af- en om te bouwen, zien wij organisaties mogelijk te snel omvallen, met alle negatieve gevolgen van dien. Dat signaal hebben we bij de VNG en het ministerie van VWS neergelegd, met een voorstel hoe je dit anders, meer in de regio, kunt organiseren." Peter Paul Doodkorte: "De Tweede Kamer is hier ook mee bezig, zij hebben onlangs een amendement aangenomen waarmee ze het Rijk vragen hier meer de regie te nemen. Het is mooi om te zien dat het dus ook daar de aandacht heeft."
Werken op afstand
Het regioteam bestaat uit 8 adviseurs, die elk een regio in Nederland bedienen. Normaal gesproken zouden ze veel bij gemeenten en zorgaanbieders langsgaan, maar dat kan nu wegens de coronacrisis niet of veel minder. Hoe doen ze hun werk nu? Peter Paul Doodkorte: "In kantoren waar genoeg ruimte is ontmoeten we elkaar nog wel, maar een groot deel van ons contact is toch digitaal. Dat maakt ons werk wel lastiger, zoals geldt voor zoveel mensen die hun werk in deze tijd moeten doen. Gelukkig werken we met regioadviseurs die hun eigen regio al goed kennen." Hoe lang blijft het regioteam aan de slag? Jolanda Zuijdendorp besluit: "Zo lang als nodig is. Het uiteindelijke doel is natuurlijk dat we niet meer nodig zijn en dat het werk van de drie programma's waarvoor wij werken is afgerond. Dat gemeenten en zorgaanbieders in hun regio zodanig samenwerken dat ze onze ondersteuning niet meer nodig hebben. Maar dat kan nog wel even duren, want voorlopig blijven de uitdagingen in het sociaal domein onverminderd groot."
Regioteam werkt voor drie organisaties
Informatie over het regioteam is onder andere te vinden op de website van het Ketenbureau i-Sociaal Domein:
Het regioteam werkt voor drie organisaties, die zich richten een specifiek onderdeel van de samenwerking in het sociaal domein:
Het programma Inkoop en Aanbesteden Sociaal Domein richt zich op een verbetering van het inkoopproces in brede zin. Meer informatie op de website van het programma:
Het Ondersteuningsteam Zorg voor de Jeugd bouwt mee aan een lerend jeugdstelsel dat kinderen en jongeren in Nederland helpt gelukkig en veilig op te groeien. Meer informatie op de website van het programma:
Het Ketenbureau i-Sociaal Domein heeft als doel het structureel verminderen en voorkomen van vermijdbare administratieve lasten. Meer informatie op de website van het programma:
