De gemeente Den Haag geeft jaarlijks zo'n 250 miljoen euro uit aan de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Niet gek dus dat er behoefte was aan 'iets' waarmee grip op de kosten verkregen kon worden, én inzicht in toekomstige kostenontwikkelingen. Dat 'iets' werd het Wmo-Voorspelmodel. Het afgelopen jaar is het model gevoed met input van andere gemeenten en op 19 juni is het officieel overgedragen aan VNG Realisatie.

Door: Quita Hendrison

Op basis van analyse van bestaande data voorspelt het Wmo-Voorspelmodel het toekomstig gebruik van Wmo-voorzieningen per wijk. En wat voor Den Haag werkt, kan ook voor de andere 354 gemeenten werken. Het is immers voor elke gemeente van belang om te weten of de Wmo betaalbaar blijft en de inwoners de hulp geboden kan worden die ze nodig hebben. "Om het landelijk door te ontwikkelen zetten we een koplopergroep op", vertelt Wouter Heijnen die vanuit VNG Realisatie bij het project betrokken is. "Een jaar geleden was de stand van zaken dat we een fijnmazig model hadden voor Den Haag en een rudimentair model voor Nederland. We hadden de ambitie om lokale voorspellingen te voeden met landelijke prognoses. De vraag was: hoe kunnen we dat statistisch verantwoord doen? Dat is gelukt. Dat betekent niet dat je voor een willekeurige stad op basis van data een voorspelling kunt doen. Wat wel kan is dat je een basisvoorspelling kunt maken op basis van landelijke data en vervolgens die voorspelling kunt verfijnen door te draaien aan lokale parameters als lokaal beleid, specifieke productenstructuur, enzovoort.

Trends

Michiel Deerenberg was van het begin af aan als projectleider voor gemeente Den Haag betrokken bij de ontwikkeling. "Eind vorig jaar hebben we met een kernteam, samengesteld uit verschillende gemeenten en de VNG, samengewerkt aan dat landelijk model. We weten wat de voorspellers zijn; we gaan nu kijken hoe we een product kunnen maken dat voor andere gemeenten net zo bruikbaar is als het Haagse model voor ons. We willen al die sporen langslopen die je niet generiek kunt maken en vervolgens onderzoeken hoe je dat in het model inbrengt. Om te illustreren dat dat niet eenvoudig is: het rudimentaire landelijke model bleek helemaal geen goede voorspeller voor Den Haag. Om dat simpel uit te leggen: Den Haag heeft 38 wijken waarvan we de trends en patronen uit het verleden koppelen aan de prognoses. Dat kunnen we, want we hebben immers goed zicht op onze eigen stad. Maar landelijk kennen we de trends niet goed. En dan gaat het ineens om een veelvoud aan wijken en veel meer data, met andere patronen die in de toekomst van belang gaan worden. Terug redenerend kun je niet op basis van dat landelijke beeld het juiste beeld voor Den Haag krijgen. Dat moet een mix zijn."

Ethisch kader

Overigens benadrukken beiden dat het doel van het Wmo-Voorspelmodel niet per se  bezuinigen is. Het is een instrument om te zorgen dat gemeenten hun maatschappelijke diensten duurzaam kunnen leveren en geld beter ingezet kan worden. Deerenberg: "Vanaf de overhandiging van het model aan VNG Realisatie – op 19 juni - werken we aan het afwegen van de algemene voorzieningen versus lokale maatwerkvoorzieningen."

Heijnen en Deerenberg voegen daar tot slot nog een belangrijk aspect aan toe: het ethische kader. "SyRI en de toeslagenaffaire zijn geen reclame voor dit soort instrumenten. Daarom hebben wij de tijd genomen om naar de ethische kant van het Voorspelmodel te kijken. Gegevens mogen niet terug te leiden zijn naar een individu; alle data zijn op wijkniveau, maar sommige van de 38 Haagse wijken zijn zo klein dat je als je een rondje loopt weet over wie het gaat. Dat moet je uitsluiten. We hebben elkaar kritische vragen gesteld en weerstand georganiseerd. We hebben DEDA ingezet, de Ethische Data Assistent, en onze data scientist en privacy officer erop losgelaten."

Van Den Haag naar VNG

Kavita Parbhudayal wethouder Zorg, Jeugd en Volksgezondheid, Kavita Parbhudayal overhandigt het Wmo-Voorspelmodel aan Ali Rabarison, VNG-directeur Beleid inclusieve Samenleving en Financiën.

Wmo-Voorspelmodel online event

Afgelopen 19 juni vond het Wmo-Voorspelmodel online event plaats. En interactieve online bijeenkomst waaraan ruim honderd gemeentecollega's deelnamen.