"Zo'n avond is heel intens, voor alle aanwezigen"
Op dinsdag 13 juli vond er een bijzondere avond plaats in Arnhem. Tien lotgenoten komen bij elkaar in een wijkcentrum, en vertellen wat hun is overkomen. Onterecht is hun kinderopvangtoeslag stopgezet en teruggevorderd. Onterecht zijn ze als fraudeur bestempeld. Het gevolg daarvan: schulden, psychische problemen, werk of huis verliezen, schaamte tegenover familie en vrienden. Wat het een bijzondere avond maakt: ook Belastingdienst/UHT, gemeente Arnhem, het wijkteam, de schuldhulpverlening en geestelijke verzorging zijn tegelijk aanwezig. Kristel de Waal, ervaringsdeskundige: 'Dit zou elke gemeente moeten organiseren'.
'Een gedupeerde zei me: "Nu begrijp ik dat ik niet alleen sta"', vertelt Abelino Croes, wijkcoach bij Wijkteams Arnhem. Kristel de Waal – zelf sinds 2009 gedupeerde en namens het Ouderpanel Kinderopvangtoeslag medeorganisator van de avond: 'Ouders hebben veel behoefte aan herkenning onderling, praten graag met iemand die het ook heeft meegemaakt. Hun verhaal hebben ze soms heel diep weggestopt. Het in kleine kring delen geeft ze de moed hier open over te zijn. Zo'n avond is heel emotioneel en intens, voor alle aanwezigen.'
Niet alleen herkenning, maar ook erkenning
Gaby Thijssen is erbij namens de Uitvoeringsorganisatie Herstel Toeslagen (UHT) van de Belastingdienst/Toeslagen. Hij is teamleider van het UHT Brede Hulp Team en vertelt: 'Elkaar in de ogen kijken, dat is het begin van herstel van vertrouwen. De ouders zien dat het mij ook raakt, dat ik het ook niet drooghoud.' Kristel: 'Hetzelfde geldt richting gemeenten. Zo'n avond is zó waardevol, dat ouders merken dat ze gehoord en gezien worden. Daardoor ook weer durven om naar de gemeente toe te stappen. In plaats van "laat ik maar niet om hulp vragen, ik los het wel alleen op, want ik had het toch verkeerd gedaan?". Abelino: 'Dat de Belastingdienst en de overheid aanwezig zijn, is zo belangrijk. Maar ook praktisch.' Gaby vertelt: 'Ik krijg vragen die ik gelijk kan beantwoorden. "Hoe werkt de lichte toets? Waarom ben ik er niet doorgekomen?" Informatie die slecht in automatische bulkbrieven te vatten is. Als ik het antwoord niet ter plekke weet, dan bel ik de ouder terug.'
Door de ouders, voor de ouders
De belangrijkste boodschap van Kristel, Gaby en Abelino: een lotgenotenavond is door de ouders, voor de ouders. Zij zijn aan het woord, op hun vragen en verhalen wordt gereageerd. 'Laat de mensen in hun waarde, laat het aan de ouders hoe de avond loopt, en faciliteer dat als gemeente. Probeer uit, pas aan en doe wat nodig is voor echt herstel', meent Abelino. Kristel vult aan: 'Zorg voor een laagdrempelige plek zoals een wijkcentrum. De drempel om een overheidsgebouw binnen te stappen kan heel groot zijn. En neem de tijd, vraag door. Door alleen al te luisteren helpen we elkaar bij het verwerken van dit trauma. En goed luisteren maakt dat je als gemeente de juiste signalen opvangt, en actie kunt ondernemen.'
Abelino: 'Een goede aanvulling zou zijn om na elke avond aan nazorg te doen. Soms komen de vragen later.' Gaby: 'Het gaat uiteindelijk om empathie, naast de financiële tegemoetkoming. Ik kreeg terug: "Na 12 jaar spreek ik nu eindelijk iemand van de Belastingdienst in het echt". Dat hakt er bij mij in. Het feit dat je aanraakbaar bent als overheid en zichtbaar, maakt zoveel verschil.'
Ook jouw gemeente kan een lotgenotenavond voor en door gedupeerden van de kinderopvangtoeslagaffaire faciliteren. Hoe?
Houd het doel goed voor ogen. Het doel van de avond is herkenning en erkenning voor ouders. Herkenning in de verhalen van anderen, zodat ouders beseffen dat ze niet alleen staan. Erkenning dat ze gedupeerd zijn, het startpunt om de relatie tussen overheid en ouders te herstellen. Daarnaast is het praktisch dat er door verschillende organisaties direct antwoord gekeken kan worden op prangende vragen.
Organiseer deze avond als gemeente altijd samen met ouders. Het ouderpanel van de Kinderopvangtoeslag helpt gemeenten hier graag bij.
Kies een neutrale, laagdrempelige locatie. Een avond met acht gedupeerde ouders, duurt naar verwachting 2 tot 2, 5 uur. Nodig naast de ouders, de Belastingdienst/UHT, schuldhulpverlening, en het wijkteam uit. Ook andere hulp zoals geestelijk verzorgers uit kan een goede toevoeging zijn.
Lotgenotenavonden in jouw gemeente?
Meer weten? Neem contact op met de Vereniging Nederlandse Gemeenten via hersteloperatie@vng.nl. Via dit e-mailadres kun je ook in contact komen met de organisatoren bij de gemeente Arnhem of Kristel de Waal van het ouderpanel.
