Common Ground Rapportage Q1 2021

Arne van Hout, voorzitter Taskforce Samen Organiseren en gemeentesecretaris van Nijmegen.

"Vorig jaar hebben we als Taskforce een strategie uitgestippeld voor Common Ground waarmee we drie dingen wilde bereiken. We wilden meer gemeenten aan de beweging binden. We wilden aan de hand van enkele voorbeelden kunnen uitleggen hoe Common Ground werkt. En we wilden laten zien wat samen organiseren ons als gemeenten brengt.

Dat eerst is goed gelukt. We zijn als Taskforce het land ingegaan en hebben met veel gemeentesecretarissen gesproken; juist ook van de wat kleinere gemeenten. De ontwikkeling van de showcases – het Huishoudboekje en de Registratie Vakantieverhuur - bleek een stuk complexer. Tegelijkertijd hebben ze ons als Taskforce heel veel inzicht gegeven in wat je moet regelen als je gemeenten wil samenbrengen. Op die lessen willen we nu voortborduren.

Met het College van Dienstverleningszaken zijn we nu in gesprek over de prioriteiten. We leggen onze focus op de domeinen Burgerzaken en Werk en Inkomen. Binnen beide domeinen worden veel gegevens uitgewisseld, waardoor het toepassen van Common Ground direct een grote meerwaarde kan hebben. Denk bijvoorbeeld aan de uitvoering van de inkomensverstrekking (GBI) dat onderdeel wordt van de Gezamenlijke Gemeentelijke Uitvoering (GGU).

Als ik het land inga, merk ik dat iedereen het wel eens is het met het gedachtegoed Common Ground. We moeten als gemeenten op een verantwoorde manier omgaan met de gegevens van onze inwoners. Dat vraagt om een andere inrichting van onze informatiehuishouding. In de gesprekken met mijn collega-secretarissen merk ik wel dat men het als een technisch vraagstuk ervaart; iets van de collega's van ICT. Maar Common Ground zie ik ook echt als een vraagstuk voor directie en MT's van gemeenten.

De realisatie van deze informatiekundige visie vergt namelijk fundamentele keuzes; over de manier waarop we werken en over hoe we omgaan met gegevensuitwisseling. Mijn oproep daarbij is: doe dit niet alleen. Je ziet dat veel gemeenten zich nu regionaal organiseren. Drenthe en Zeeland zijn daar goede voorbeelden van. Maar ook in Nijmegen hebben we regionaal de samenwerking gezocht. Samen zijn we weerbaarder en vormen we een betere gesprekspartner voor onze leveranciers. Zij willen immers ook weten waar zij hun innovatiebudget aan moeten besteden en zoeken daarin een gezamenlijke koers?

"Maak het je eigen en doe erin mee"

Doordat de beweging Common Ground nu is verbreed, en er ontzettend veel initiatief is genomen door gemeenten en de VNG, is het nu de kunst om de boel te gaan richten. De Taskforce kan gemeenten hierbij helpen door koplopers te stimuleren en het peloton te ondersteunen bij de dilemma's waar ze tegenaan lopen. Mijn pleidooi aan directie en mt's: maak het je eigen en doe erin mee. Realiseer je dat de modernisering van onze informatiehuishouding in feite ook een maatschappelijke opgave is waar we als overheid voor staan."

Binnen Common Ground is Samen Organiseren het uitgangspunt. We investeren in een goede samenwerking met én tussen ontwikkelteams. Het portfolio van Common Ground is gevisualiseerd in een zogenaamde funnel. Dit biedt een goed overzicht van de initiatieven, en waar zij staan ten opzichte van elkaar. Zo creëren we samenhang.

De funnel is een tijdlijn waarin te zien is welke ontwikkelteams meedoen en waar zij in het proces van de ontwikkeling Common Ground staan. Teams aan de linkerkant bevinden zich in de initiatie-fase. Rechts staan de teams die binnen Common Ground richting realisatie gaan.

Bekijk de funnel (PDF, 124 kB)

Meer weten?

Elk ontwikkelteam heeft in de funnel een bolletje met daarin een hyperlink naar de pagina van het team op commonground.nl. Daar staat basisinformatie en de planning voor de komende drie maanden. De planning wordt elk kwartaal gemaakt op een iteratieve werkwijze. Van een aantal ontwikkelteams is ook een demofilmpje te zien waarin het initiatief wordt toegelicht.

Zelf een initiatief starten?

Op commonground.nl staan handvatten en een stappenplan. Hulp nodig? Stuur een e-mail aan commonground@vng.nl.

Hoe werkt Common Ground in de praktijk? Aan de hand van cases laten we zien hoe gemeenten samen invulling geven aan maatschappelijke opgaven.

---

Case Signalen

In maart nam de gemeente 's-Hertogenbosch als tweede gemeente Signalen in gebruik. "We verwachten dit jaar nog 4 nieuwe gemeenten", aldus Jacco Brouwer, Programma manager van Signalen bij VNG Realisatie. Tijd voor een update. Waar staan we met de ontwikkelingen?

Wat is het?

Signalen is een open source initiatief van Nederlandse gemeenten voor het ontvangen en afhandelen van meldingen over de openbare ruimte. Ieder jaar ontvangen Nederlandse gemeenten zo'n 5 miljoen meldingen; van kapotte stoeptegels tot zwerfvuil en fietsen in de gracht. Meldingen die via Signalen binnenkomen worden automatisch gecategoriseerd en doorgestuurd naar de relevante behandelaar of afdeling. Het algoritme dat hieraan ten grondslag ligt, wordt getraind met historische gegevens.

Waar staan we nu?

Gemeenten, VNG Realisatie, de Foundation for Public Code en de markt werken samen aan de doorontwikkeling van Signalen en de opschaling van deze samenwerking. Amsterdam en Den Bosch zijn in productie. De gemeenten Urk, Almere, Utrecht en Haarlem zijn bezig met de implementatie-voorbereidingen.

"In de community zijn we een gemeenschappelijke roadmap aan het ontwikkelen voor de tweede helft van dit jaar", schetst Jacco. "Dat is zowel belangrijk voor de gemeenten als de marktpartijen die beiden actief participeren in ons ecosysteem."

Wat kunnen we als community leren van de Signalen-case?

Samenwerken rondom open source gaat volgens Jacco niet vanzelf. "Dat vraagt om actieve begeleiding van een 'aanjager' die de regie kan voeren. Waar we nu met elkaar antwoord op moeten vinden is: hoe ga je dat 'verzorgingswerk', zoals het codebeheer, bij de samenwerking rondom open source structureel borgen en bekostigen?"

Lees het gehele interview met Jacco Brouwer op commonground.nl

---

Case ZGW-API

De API-standaarden voor zaakgericht werken (ZGW-API's) zijn vastgesteld. Met ingang van 1 april geldt het principe 'pas toe of leg uit'. Hoe zijn gemeenten en de markt hiermee aan de slag gegaan? Twee voorbeelden uit de praktijk:

OpenZaak: van samen organiseren naar samen realiseren

Met de open source software van OpenZaak kunnen gemeenten zaken, documenten en besluiten ophalen bij de databron. OpenZaak maakt hiervoor gebruik van de ZGW-API's. "Met OpenZaak vernieuwen we het zaakgericht werken vanuit het gedachtegoed van Common Ground. We scheiden data van functionaliteiten en processen." Volgens Martijn Groenewegen, hoofd digitale strategie en ondersteuning bij de gemeente Rotterdam, zorgt dat ervoor dat je meer kunt innoveren en minder afhankelijk bent van de onderliggende data. "En je hebt meer grip op je gegevens, doordat je niet meer hele databestanden hoeft te kopiëren. Dat is - in het kort - de informatiekundige uitleg. Maar waar het uiteindelijk om gaat: betere dienstverlening, zorgen dat je een betrouwbare overheid bent voor burgers en bedrijven"

Lees het gehele interview met Dimpact op commonground.nl

Rx.Mission volledig gebouwd op de Visma Roxit ZGW-API component

Momenteel wordt er gewerkt aan een marktbrede implementatiestrategie van de API-standaarden voor Zaakgericht Werken. Een van de partijen die hier voortvarend mee aan de slag is gegaan is Visma Roxit.

Mike van Dijk noemt het bouwen op de ZGW-API standaard een 'quick-start' omdat je de zaak- en documentopslag niet meer hoeft te ontwerpen. "We hebben veel tijd en energie gestoken in het meewerken en meedenken met de ZGW-API's via onder andere de Fieldlabs, dat maakte ook dat we snel konden schakelen om onze eigen ZGW-API component te bouwen conform de standaarden."

"Organisaties die gebruik maken van Rx.Mission hebben straks de voordelen dat hun data ontkoppeld is van de applicatie zelf en dat de data bij de bron bevraagd kan worden; dus geen kopietjes. Daarmee worden ze flexibeler en efficiënter in hun dienstverlening."

Lees het gehele artikel op commonground.nl

Gemeente Groningen:
'De visie is goed, de principes zijn goed. De vraag is niet of maar hoe?'

Wat betekent Common Ground voor ons in de praktijk? Die vraag onderzocht de gemeente Groningen aan de hand van een praktijkcasus. Op 1 februari jl. werd het evaluatierapport aangeboden aan de VNG. Saskia Gerritsen (concerndirecteur), Allard Swart (programmamanager Digitale Transformatie) en Jan Galema (business analist) blikken terug. Welke lessen kunnen zij delen?

Pilot Gehandicaptenparkeerkaart

Voor haar onderzoek selecteerde de gemeente Groningen een proces waarover zowel medewerkers als inwoners niet tevreden waren: het aanvragen van een gehandicaptenparkeerkaart. Inzet: kunnen we het proces volgens de principes van Common Ground verbeteren? Dat bleek nog best complex.
Tijdens het gesprek komen verschillende onderwerpen aan bod: van samenwerken vanuit een 'ecosysteem' tot routekaart en de dialoog met de markt.

Transparantie over gegevensuitwisseling

Het 'ontkoppelen van data', misschien wel de essentie van Common Ground, vraagt volgens Allard Swart nu aandacht van alle gemeenten. "Overheden zijn niet goed ingericht op het omgaan met grote hoeveelheden data. We zien dat nu in de verhalen over de Toeslagaffaire en de GGD. Veiligheid en data-scheiding vergen nu écht onze aandacht. We moeten over gegevensuitwisseling transparant kunnen zijn naar inwoners. Daarom zeggen we ook: de visie Common Ground is goed, de principes zijn goed. De vraag is niet óf maar hoe?"

Lees het gehele interview op commonground.nl
Daar vindt u ook een verwijzing naar het rapport, met alle lessen, een infographic en een demofilmpje met op hoofdlijnen de resultaten van de pilot.

---

Meer inzicht in gegevensuitwisseling

Hoe zorg je er als gemeente voor dat je op een efficiënte en veilige manier gegevens uitwisselt en tegelijkertijd inwoners meer inzicht geeft in wat er met hun gegevens gebeurt? Diverse marktpartijen en gemeenten onderzoeken momenteel de mogelijkheden van NLX. Dat is een integratiemechanisme, ontstaan vanuit de behoefte van gemeenten om eenvoudiger en sneller te kunnen samenwerken.

NLX-beproevingen in de praktijk

Berent Daan is Directeur Onderzoek, Informatie en Statistiek van Gemeente Amsterdam en Lazo Bozarov werkt als Supply Manager Digitale Dienstverlening bij DOMStad IT van Gemeente Utrecht. Wij vroegen hen waarmee zij NLX beproeven en waarom.

Volgens Berent Daan is het belangrijk dat we ons als maatschappij weer kunnen 'ontspannen' over wat er met onze gegevens gebeurt. "Door automatisering en schaalvergroting spelen anonimiteit en veiligheid een steeds grotere rol. Dat maakt het noodzakelijk om als gemeente techniek in te zetten, die inwoners veiligheid en vertrouwen geeft over wat er met hun persoonsgegevens gebeurt."

In het huidige informatielandschap houden gemeenten diverse typen ESB-oplossingen en meerdere gateways met verschillende protocollen in de lucht, legt Berent Daan uit. Dat vraagt volgens hem veel overhead en specialistische kennis. Zowel voor het maken als het beheren van koppelingen." Dat NLX open source is, vindt Berent Daan een groot voordeel: "Hiermee wordt het controleerbaar hoe een oplossing werkt qua veiligheid en zorgvuldigheid ten aanzien van gegevensverwerking."

Lazo Bozarov vindt het belangrijk om als gemeente meer eigenaarschap te nemen als het gaat om regie op gegevens. Hij licht toe: "Common Ground gaat uit van het idee om alle gegevens uit applicaties te bevrijden. Als je dan vervolgens als gemeenten nog beter samenwerkt op het gebied van gegevensuitwisseling binnen de organisatie en onderling, dan heb je een uniforme manier nodig om dit mogelijk te maken. Met NLX kan dat."

Gemeente Amsterdam en Gemeente Utrecht zetten NLX momenteel in voor verschillende doeleinden.

Lees het gehele interview op commonground.nl