Datagedreven werken kan heel nuttig zijn, maar voor voorspellingen voor de iets langere termijn moeten we ons bewust zijn van de onzekerheden in de voorspelling. Dat laat het weerbericht wel zien.
Het is de toekomst: meer datagedreven werken. Het kan ontzettend nuttig zijn om data te gebruiken om beleid te evalueren en beter te maken. Maar de toekomst blijft moeilijk te voorspellen, kijk naar het weerbericht. We hebben ontzettend veel data over het weer, maar toch lukt het niet om meer dan drie dagen van tevoren een betrouwbare weersvoorspelling te doen. Op dinsdag kun je nog verheugd kijken naar de zonnetjes die bij het weekend staan. Maar het gebeurt vaak dat die zonnetjes op vrijdag in wolkjes zijn veranderd. Het weer is zo'n complex systeem dat het heel lastig blijkt om het goed te voorspellen, hoeveel data we ook hebben.
Het weer is complex en dat geldt ook voor de realiteit van gemeenten. Ik denk dat we de potentie van datagedreven werken op dit moment overschatten. De voorspellingen bieden een schijnzekerheid en het is gevaarlijk om daar blind op te varen. Het is zinvoller om hier op een meer pragmatische manier naar te kijken. Neem wederom het weerbericht. Het KNMI geeft niet alleen met zonnetjes en wolkjes aan wat voor weer het wordt, maar laat die voorspelling ook zien in een model. In dat model wordt met lijntjes de marge aangegeven waarin de voorspelling valt. Die marge neemt enorm toe na twee dagen. Je hebt heel veel meer data nodig om die voorspelling een klein beetje nauwkeuriger te maken en het is de vraag of dat alle moeite wel waard is.
Beter is het om voorspelmodellen te combineren met meer traditionele instrumenten, zoals scenarioplanning. Met dat soort instrumenten vul je de lijntjes in het model in, de marges. We leven in een wereld die ook wel wordt omschreven als VUCA: volatiel, onzeker (uncertain, de afkorting komt uit het Engels), complex en ambigu. Daarin kan datagedreven werken een manier zijn om grip te krijgen op de realiteit, maar het is zeker niet het enige dat je nodig hebt. Het is belangrijk dat we ons daar bewust van zijn. Zeker voor voorspellingen voor de langere termijn hebben we meer nodig, want hoe verder in de toekomst, hoe onzekerder de voorspellingen op basis van data worden. Klassieke beleidsinstrumenten en de kennis en ervaringen van medewerkers zijn van groot belang om je organisatie zo te richten dat die ook in de toekomst slagvaardig is. Want we streven natuurlijk allemaal naar zonnetjes op de langere termijn.
De gemeentesecretaris van de Plus 1-gemeente
