De moderne stad zit vol met intelligente apparatuur, die zowel van de gemeente (zoals lantaarnpalen en stoplichten) als van burgers (smartphones en tablets, maar bijvoorbeeld ook eigen fijnstofmeters) kan zijn. Deze apparatuur functioneert tegelijkertijd ook vaak als sensor; ze genereren data en communiceren met elkaar. Via internet staan al deze apparaten bovendien onderling in contact. Zo worden zowel de stad als de burgers (eigenaar van veel van deze apparaten) steeds 'slimmer'.

Dialoog

Het concept Slimme stad, waarin het stedelijk leven in data wordt gevat, houdt de belofte in zich om real-time inzicht te geven en te kunnen sturen. Hierin zijn twee belangrijke oriëntaties te zien: de cockpit waarin met de juiste ordening, toegang en infrastructuur de stad overzien en bestuurd kan worden. Naast dit idee van de cockpit is er de meer fluïde vogelzwerm van data die ontstaat en wordt aangevuld op heel diverse plekken en die zich minder makkelijk leent voor sturen.

In beide ontwikkelingen ontstaan nieuwe, dynamische relaties tussen overheid, burgers en markt. Stedelijke vraagstukken worden vanuit heel verschillende perspectieven geagendeerd en opgelost. De vraag is hoe je als gemeente tot deze ontwikkeling wilt verhouden. Ga je in gesprek over wie toegang heeft tot de stuurknuppel? Of gaat het gesprek over wat er gebeurt als de stedelijke dynamiek meer ruimte geeft? Zet je in op het faciliteren van de vogelzwerm en wat betekent dat voor de gemeentelijke rol?

Kans

Werken aan een slimme stad biedt gemeenten experimenteerruimte om te verkennen hoe cockpit en vogelzwerm zich lokaal tot elkaar verhouden. De uitdaging daarbij is om de kracht van burgers (als dataverzamelaars en eigenaren van de stad en zijn vraagstukken) te verbinden en zowel datagedreven als burgergedreven te zijn.

Bronnen en cases

  • Boek van Albert Meijer. Titel: 'Bestuur in de datapolis. Slimme stad, blije burger?' (PDF)
  • Smart Citizen Kit van de Waag Society Hiermee meten stadsbewoners verbrandingsgassen in de lucht (koolmonoxide en stikstofdioxide), de temperatuur en relatieve luchtvochtigheid, de lichtintensiteit en het omgevingsgeluid.
  • Boek van Benjamin Barber. Titel: 'If Mayors ruled the world'.
  • Rio de Janeiro heeft een stedelijk controlecentrum opgezet, waar alle informatie over misdaad, aardverschuivingen, rellen, enzovoort wordt verzameld en gecombineerd. Rondom grote evenementen zoals carnaval of de Olympische Spelen wordt alles bijgehouden en kan, vanuit een 'control room', direct worden ingegrepen.

"De fijnstofmeter heeft invloed op het beleid, het geeft een buzz waarover gesproken wordt, dat merk ik. Maar het is ook een verdienmodel waarin slim geanticipeerd wordt om geld aan te verdienen door bureautjes."

Tabo Goudswaard, The Art of Impact & Twijnstra Gudde